Inburgeren in de overgang – goede gesprekken en hoopvolle plannen

Sinds 1 januari 2022 hebben we een nieuwe wet, de Wet Inburgering 2021. De gemeente heeft nu een belangrijke rol bij de begeleiding van nieuwkomers die inburgeringsplichtig zijn. Op uitnodiging van de gemeente Wageningen werkten verschillende collega’s van Welsaam samen in werkgroepen aan een veelomvattend procesplan om de nieuwe wet in Wageningen uit te voeren. Annet Timmerman van Vluchtelingenwerk neemt je in mee in hoe het projectplan tot stand kwam, wat er het komend jaar gaat gebeuren, én wat lessen zijn.

Dit jaar is een overgangsjaar. Dat komt omdat sommige mensen nog onder de oude wetgeving vallen (vóór 1 jan 2022), en anderen onder de nieuwe (na 1 januari 2022). Het verschil is dat de eerste groep zelf hun inburgering regelen, en de tweede groep begeleiding van de gemeente krijgen bij het inburgeringsproces. “Heel veel mensen die nu in het AZC wachten vallen officieel allemaal onder de oude wet, maar in de werkwijze zijn we al zoveel mogelijk bezig in de geest van de nieuwe wet. En dat is soms lastig”, aldus Annet Timmerman.

Op de vraag wat nu de grootse verschillen zijn, vertelt Annet over twee aspecten. Als eerste is dat er tegenwoordig een PIP komt, een Plan Inburgering en Participatie. Niet alleen de inburgeraar en de klantmanager Inburgering van de gemeente zijn daarbij betrokken, ook de begeleiders van bijvoorbeeld Vluchtelingenwerk of de Cultuurverbinders. “De gemeente is nu veel meer in regie over hoe de week eruit ziet voor een statushouder, qua les, participatie en activiteiten. En op dit moment is dat nog vrij vrijblijvend, sommige mensen zijn nog niet verplicht om ergens aan deel te nemen. Maar dat wordt wel strenger. Iedereen krijgt een verplicht pakket aan participatie-uren.”

Het tweede is dat mensen geen uitkering meer krijgen, maar een klein budget. Een soort leefgeld, omdat ze ontzorgd worden. De bedoeling is dat je je op die manier geen zorgen om je inkomen meer hoeft te maken, en dat je helemaal kunt toeleggen op de taal leren en participeren. Annet: “De intentie van de wet – dat inburgeringsplichtigen zo snel mogelijk meedoen en werk vinden – is goed. Het komende jaar moeten we daarbinnen zoeken naar hoeveel maatwerk we kunnen leveren.”

Brede intake

Wat helpt is dat we in Wageningen een hele goede klantmanager Inburgering hebben die mogelijkheden en kansen ziet. Ze kijkt heel goed naar de persoon, naar zijn of haar wensen en naar wat hij of zij wil  binnen alle levensgebieden. Of in de toekomst zou willen. Zo kijken ze samen naar oplossingen die in de geest van de wet zijn, maar toch maatwerk kunnen betekenen voor die specifieke situatie. Soms is de inschatting van de begeleider of cultuurverbinder dan essentieel, omdat deze de persoon beter kent, en de inburgeraar het zelf niet goed durft of kan vertellen.

Wederzijds vertrouwen

Annet: “Daar heb je wederzijds vertrouwen voor nodig. De gemeente wil niet het gevoel hebben dat we alles zitten te traineren, of dat we pamperen. Maar soms is er even uitstel of iets ‘anders’ nodig omdat dat écht nodig is vanwege b.v. privéproblemen of trauma. Of wil je versnellen omdat dat iemand juist motiveert om aan de slag te gaan.” We wilden bijvoorbeeld iemand eerst naar vavo [volwassenenonderwijs om een vmbo-tl, havo-, vwo-diploma of deelcertificaten te behalen, red.] laten gaan, zodat hij daarna naar het hbo kon doorstromen. Maar de vaste werkwijze is dat mensen naar het mbo gaan, niet naar vavo. We zijn blij dat we de klantmanager hebben kunnen overtuigen zodat ze gelooft en vertrouwt op die persoon.

“Soms is iets niet mainstream, of niet handig, of risicovol. Dan is het juist waardevol als je met elkaar kijkt wat ambities zijn, talenten en toekomstplannen. Maar als we nét iets meer met elkaar kijken, vertrouwen hebben, en goed kijken wat de talenten van iemand zijn, dan kan er meer en krijg je mensen beter op hun plek. En dat is toch wat we liefst willen!“

De twee cultuurverbinders hebben een grote rol hierin. Zij zijn bemiddelaars in allerlei opzichten. Zij waren zelf vluchteling, zijn nu tolk 2.0 en helpen zo statushouders, de gemeente en organisaties om culturele informatie, omgangsvormen en communicatie te duiden. Eigenlijk leren zij als ervaringsdeskundigen ons cultuur- en traumasensitief te werken. En daarmee kan een gesprek op een goede, opbouwende manier plaatsvinden.

Hobbels en springplanken

Er is dus al een heel proces geweest de afgelopen tijd. En er staat ook nog een op hoop op stapel. Helaas is de nieuwe taalschool nog niet gestart met haar lessen, maar er gaan dit jaar wel pilots draaien met welkomstfeesten in de buurt, met vrijwilligerswerk & dagbesteding, én met cursussen zoals Eurowijzer. Ook met ouderschapsondersteuning en het participatieverklaringstraject staan ze aan de lat. Daarin trekken ze veel op met de andere Welsaampartners zoals Solidez en het Vrijwilligers Centrum Wageningen, en met organisaties zoals Welkom in Wageningen en Buddy to buddy.

Hoopvol

Er staat altijd iemand van Vluchtelingwerk naast de statushouder. De mensen die de nieuwe wet uitvoeren die zorgen ervoor dat inburgeraars goed kunnen meedoen en participeren: de klantmanager, de coaches van Vluchtelingenwerk, de Cultuurverbinders. Er zijn korte lijnen over afspraken, verwachtingen en prioriteiten. En de afgelopen tijd is hard gewerkt om wat dichter bij elkaar te komen, zodat we elkaar ook beter begrijpen. We hebben elkaar ook nodig. Dat ziet er hoopvol uit in Wageningen!

Meer lezen?

• Lees hier een stuk dat Vluchtelingenwerk Wageningen schreef voor vrijwilligers dat over de nieuwe Inburgeringswet gaat. In een notendop krijg je informatie over de veranderingen.
• Op deze menukaart zie je de diensten die we allemaal al hadden in 2021 (hint: dat zijn er heel veel 😉

——

Foto van Yasin Yusuf op Unsplash